Eindbestemming 'Mijn Ware Zelf' Reli-toerisme naar Sai Baba Met duizenden reizen ze jaarlijks af naar India. Niet om zaken te doen of voor ontwikkelingswerk Niet om de vele stille getuigen van een rijk verleden te aanschouwen. Niet om een van de vele natuurparken te bezoeken, zoals 'Bharatpur; een van de laatste overwinteringsgebieden van de met uitsterven bedreigde Siberische kraanvogeL Nee, deze duizenden maken de verre reis om zich voor enkele weken of soms zelfs jaren te vestigen in de ashram van een van de Indiase goeroes. Dit zogenaamd religieus toerisme begon in de jaren zestig goed op gang te komen met bijvoorbeeld de Hare Krishna's, die naar Vrindaban afreisden, en nam grote proporties aan toen Shree Rajneesh Bhagwan in 1974 zijn ashram in Poona vestigde. Duizenden volgelingen van de Bhagwan gingen naar India, en zochten de ashram op om Bhagwan te zien en zijn toespraken te horen. Zij hulden zich in het oranje en mediteerden. Nu, in de jaren negentig, stromen de volgelingen van Shree Satya Sai Baba met duizenden tegelijk naar de deelstaat Andhra Pradesh. Daar zien ze hem in levende lijve bij de darshans die twee maal per dag gehouden worden. Wat beweegt deze mensen om zo'n verre reis te maken enkel en alleen om enige tijd in de buurt van hun geestelijk leider te verblijven? In haar boek 'Een schijn van heiligheid: ontmoeting met Bhagwan' merkt Lin Stevens hierover op: "Alle sannyasins hebben iets gemeen: ze zoeken naar waarheid en naar een betekenis in hun leven, die boven het middelmatige uitsteekt. Ze vragen daar leiding voor van de Meester en ontvangen in ruil daarvoor de vriendschap en de liefde van mede-sannyasins."Veel van de volgelingen van Satya Sai Baba vertellen dat zij nieuwsgierig zijn geworden na het lezen van boeken van zijn hand, boeken die hen soms tot tranen toe ontroerden. Aangekomen in de ashram Irasanthi Nilayam ('verblijfplaats van volmaakte vrede') ervaren zij de energie die door Sai Baba wordt uitgezonden en voelen zij een overweldigende liefde voor deze man. Hij wordt 'mijn ware zelf', 'de belangrijkste persoon op aarde', 'de incarnatie van God' genoemd.
Transformeren De inmiddels tegen de zeventig (noot van de webmaster, het is nu juli 2001, Baba is inmiddels 75) lopende Sai Baba verklaart zelf dat hij geen nieuwe religie wil uitdragen. Hij is gekomen om het kwaad in de wereld te transformeren tot het goede en gaat daarbij uit van de eenheid van alle religies. Zijn volgelingen moeten hun deugden verbeteren zodat zij betere hindoes, moslims, christenen of boeddhisten worden die hun medemens volstrekt onbaatzuchtig tot steun kunnen zijn. Zelf brengt hij dit in praktijk door onder andere scholen en ziekenhuizen te laten bouwen. Het Onderwijs en de medische verzorging is daar gratis. Het verrichten van wonderen - het bekendste is zondermeer het materialiseren van as (vibhuti) - beschouwt hij als zijn visitekaartje. De wonderen dienen slechts om belangstelling te wekken bij mensen. Sai Baba noemt zichzelf de incarnatie van de heilige Satya Sai uit Shirdi en heeft al aangekondigd dat na zijn dood (op 95-jarige leeftijd) een nieuwe en voorlopig laatste incarnatie zijn werk zal voort-zetten.Satya Sai Baba is van een lokale heilige uitgegroeid tot een charismatisch leider met miljoenen volgellngen over de hele wereld. Dagelijks vertoeven tussen de 10.000 en 20.000 mensen in zijn aslaam, zowel buitenlanders als Indiërs. In meer dan honderd landen zijn Sai Babacentra opgericht, alleen in Nederland zijn er al meer dan dertig. Eenmaal per jaar, op 23 november, komen in ons land volgelingen van Sai Baba samen om zijn verjaardag te vieren. zij zingen dan:
"Het is het feest van Satya Sai Baba, hij is jarig en dat vieren wij."
Kettingen Ook bij religieus toerisme doemt natuurlijk de vraag op wat de voor- en nadelen zijn voor het land van bestemming en de bevolking aldaar. De bezoekers van de ashram van Sai Baba spenderen hun geld aan hoeken van en over hem, aan ringen en kettingen met zijn beeltenis, en aan de vele fotos die van Sai Baba te koop worden aangeboden. Net buiten de ashram heeft een deel van de plaatselijke bevolking winkeltjes en kraampjes gebouwd om aan deze vraag te voldoen. Ze doen goede zaken. Bovendien profiteert de bevolking van het Onderwijs en de medische voorzieningen die kosteloos beschikbaar worden gesteld. De vele bezoekers geven verder blijk van een grote interesse en eerbied voor de Indiase cultuur. Zo loopt men in Indiase kleding en eet men strikt vegetarisch in de kantines van de ashiam. Het lijkt erop dat alleen milieuactivisten nadelen kunnen aanwijzen. Al die toeristen die met vliegtuigen op de luchthaven bij de ashram landen, leveren immers door hun manier van reizen een grote bijdrage aan de luchtverontreiniging. Kritiek op religieus toerisme komt vaak uit een andere hoek: "Ach jee, wat zielig, al die mensen die zich door zo'n charlatan laten misleiden", is een veelgehoorde opmerking. Kan Saj Baba ook zo'n charlatan genoemd worden? Is hij een goed acteur die zijn publiek meesleept in zijn spel, een bedrieger, of een goochelaar die zijn trucs perfect beheerst? Of hebbende sceptici het mis en is hij inderdaad de onvolprezen heilige die het kwaad uit de wereld wil bannen en de mensen nader tot elkaar wil brengen? Vooralsnog moet hem het voordeel van de twijfel gegund worden. Hij leeft sober, strikt vegetarisch, en neemt geen geld of goederen aan van volgelingen. Enkele van zijn aanhangers hebben daarom een fonds opgericht Met het daarin gestorte geld willen zij de ideeën van Sai Baba, zoals de bouw van scholen en ziekenhuizen, alsook het vliegveld bij de ashram, verwezenlijken. Mijn boodschap En Sai Baba zelf? Met een onbewogen gelaat, waarop slechts af en toe een zweem van een glimlach verschijnt, gaat hij langs de mensen tijdens darshans, neemt brieven van zijn volgelingen aan en deelt heilige as uit. Soms zingt hij de woorden 'mijn leven is mijn boodschap'. Klinkt bekend, maar het lijkt erop dat we pas na zijn overlijden precies zullen weten welke boodschap hij met zijn leven Wilde uitdragen. Dan ook zullen we weten of hij als charlatan of als profeet geschiedenis geschreven heeft.